İZNİK
Türklerin İlk Başkenti İznik (Nikaiae) / Bursa - 4
Bursa ve çevresinde gezim devam ediyor. Gemlik’ten İznik’e 25 km'lik yol boyunca İznik Gölü bana eşlik ediyor. Etraf zeytin ağaçları, bağ ve bahçeler ile çevrilmiş durumda. Hava oldukça güzel, yol almak için müsait. Tarihi dokusu oldukça zengin bir kasaba İznik. Burası Sadece Bursa’nın değil bütün Marmara Bölge’sinin en önemli tarihi ve turistik yöresidir. İznik’e yaklaştıkça trafik ve insan kalabalığı oranında bir artış gözlemliyorum. Bütün esnaf sokaklarda, dükkanlarının önünde gelen geçeni selamlıyor. Uygun bir yer bulup hem İznik’in tarihi dokusuna hem de halkla sohbete dalıyorum. Yabancılara ılımlılar, hoşgörü hakim İznik sokaklarında. Bolca vaktim olduğundan hem antik dönem, hem Selçuklu, Osmanlı ve hem de günümüz dönemi eserlerini tek tek geziyorum.
İznik'in etrafı yaklaşık 5 km uzunluğundaki surlarla çevrilmiştir. İlk çağda kurulan kentin ızgara planı aynen korunmaktadır. Bir çok önemli tarihi mekan gözüme ilişiyor. Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait birçok eser, kent dokusu içinde bugün de yaşamaktadır.
İznik Hristiyanlık dünyasının önemli olaylarına sahne olmuştur. Senato Sarayında 325 yılında I. Konsül, 787 yılında İznik Ayasofya Kilisesi'nde 7. Konsül toplantıları yapılmıştır. 1075 yılında Anadolu Selçuklu Devleti başkenti olmuştur ve Bizans kapılarını zorlamıştır. 1331 yılında Osmanlı egemenliğine giren İznik, 14-16. yüzyıl arası en parlak çağını yaşamış ve çinicilik sanatı ile ün yapmıştır. Bugün bütün dünya müzeleri İznik Çinilerini en kıymetli eser olarak ziyaretçilerine sunmaktadırlar. İznik Çinilerinin ünü bugün yerli atölyelerindeki sanatkarlarca sürdürülmektedir.
İznik'te, Roma döneminden kalma kent surları ve anıtsal Lefke ve İstanbul Kapıları, antik tiyatrosu, Beştaş anıtı, Bizans döneminden kalma Ayasofya ve diğer kilise kalıntıları, Hipoje mezar odası, Selçuklu ve Osmanlı döneminden kalan bir çok tarihi yapı ile çekici bir turistik merkez olmuştur.
Bu bilgilerden sonra şehri yürüyerek arşınlama zamanı geldi. İlk durağım Kırgızlar Türbesi. İznik gezisinin çoğunlukla başlangıç noktası olan Kırgızlar Türbesi hakkında ne yazık ki çok fazla bilgi günümüze ulaşmamıştır. 11.yy'da Kırgızlar, Anadolu Selçuklu Devleti’nin merkezinin kurulmasına katkı sağlamış ve İznik şehrini fethetmişler. Osmanlı döneminde Orhan Gazi de bu duruma kayıtsız kalmadığını göstermek için 14.yüzyılda bu türbeyi inşa ettirmiştir. Yenişehir Kapı’sının 230 metre uzağındaki bu tarihi türbe içinde birkaç sanduka bulunmaktadır. İlginç mimarisi ile görülmeye değerdir.
İznik Roma Tiyatrosu Harabeleri
Roma döneminde inşa edilen antik tiyatro görülmesi gereken yerlerdendir. Gladyatör ve vahşi hayvan dövüşleri yapılırmış zamanında. Çıkan savaşlarda zarar gören surlar ve kapılar tiyatrodan sökülen taşlarla güçlendiriliyormuş. Veba salgınından sonra ölen binlerce insan bu tiyatroya gömülmüş. Cesetlerin üzerine bir kat toprak çekip üzerine tekrar ölenleri koymuşlar. Kazı çalışmaları yapılmadan önce tiyatronun basamakları toprakla ve cesetle doluymuş. Günümüzde kazı çalışmaları hala devam ediyor ve tiyatro gezilememektedir.
Tarihi İznik Çini Fırınları, 14. ve 17.yy arasında, çevredeki mimari eserleri süsleyen İznik çinilerinin yapıldığı yerlerdir. Günümüzde bu alan, her yıl düzenli olarak yapılan kazı çalışmaları ile açığa çıkarılan fırınların bulunduğu bir kazı alanı. Kazı alanına giriş yasak, ama tel örgüler arasından bakabiliyorsunuz. Bölgeyi ziyarete gelenler için kazı alanının çeşitli yerlerine konan bilgilendirme tabelaları bulunmaktadır. II. Murad Hamamı'nın doğusunda yer alan çini fırınları kalıntıları, yüzyıllar boyunca toprak altında kaldıktan sonra 1960’lı yıllarda keşfedilmiştir. Buradan çıkarılan çinileri ve seramikleri, İznik Müzesi’nde ziyaret edebiliyorsunuz. Burada II. Murad Hamamı’nı da görebilirsiniz. Hamamın diğer adı da Tarihi Hacı Hamza Hamamı ve günümüzde hala aktif olarak kullanılıyor. Şimdi bir hamam keyfi zamanı. Sonra geziye devam.
Ayasofya Kilisesi, günümüzün Orhan Cami, gezilecek yerler listesindeki belki de en önemli tarihi mekandır. Hıristiyanlık dininde dini kararların alındığı, tartışmaların yapıldığı yer burasıdır. Ayasofya, günümüzde hala cami olarak kullanılmakta ve aynı zamanda da müze olarak da hizmet vermektedir.
İznik Arkeoloji Müzesi, İznik Müzesi’nin bulunduğu bina Sultan I. Murad’ın annesi Nilüfer Hatun adına 14.yüzyılda yoksullar için aşevi olarak inşa edilmiştir. Müzede İznik’te ve İznik çevresinde yapılan arkeolojik kazılar sonucu bulunan eserler sergilenmektedir. Müzenin bahçesinde onlarca eser yerlerdedir.
Müzenin tam karşısında, Osmanlı’nın kuruluş döneminde yaşayan ve ilk medresenin başına getirilen Davud El-Kayseri'nin mezarı ve Yeşil Cami bulunmaktadır. Caminin minaresinin farklı oluşu bu mekanı önemli kılmaktadır.
İznik’te gezilecek yerler arasında Osmanlı’nın ilk camisi olduğu düşünülen Hacı Özbek Cami ve ilk medreselerinden olan Süleyman Paşa Medresesi de sayılabilir.
Hepiniz sevgiyle kalıntıları
Melih Eriş