ATACAMA ÇÖLÜ & SAN PEDRO DE ATACAMA

Atacama Çölü gezginlerin ölmeden önce mutlaka görülmesi gereken yerler listesinde ilk sıralarda yer alır. Neden mi? Çünkü eşi benzeri olmayan bir yerdir.

Atacama, Şili'nin kuzeyinde bulunan yeryüzünün en kurak çölüdür. And Dağları'nın yağmur gölgesinde kalır ve doğu rüzgarları kuru olup çok az yağış getirir. Büyük Okyanus sahillerinde oluşan bir soğuk su akıntısı olan Humboldt Akıntısı nedeniyle de burada çok az yağmur bulutu oluşur. Bu durum, bölgeyi kuzeyi ve güneyinden farklı kılarak daha az yağmur almasına sebebiyet verir. Atacama Çölü yaklaşık 15 milyon yaşındadır.

Atacama Çölü su bakımından fakir bir bölge olsa da, tarihin erken zamanlarından beri burada yerleşimler olmuştur. Atacameno, Aymara, Chinchorro, Diaguita gibi kavimler buralarda yaşamışlardır. Dünyadaki en eski mumya kültürü Chinchorrolara aittir. 7000 yıldan daha eski bebek mumyaları bulunmuştur. Atacama Çölü'nde nem olmadığı için diğer çöllerin aksine var olan hiç bir şey çürümüyor. İnsan ve diğer canlıların arkeolojik kalıntıları hiç bozulmadan günümüze kadar geldiği için  geçmişteki yaşamlar hakkında sağlıklı bilgiler almayı mümkün kılmıştır. Çöldeki Tulor Köyünde yapılan kazılar neticesinde bu kıtadaki en eski yerleşim birimi “Tulor” olarak kayıtlara geçmiştir.

Uzun bir dönem İnkaların  egemenliğinde yaşayan bölgeye 1526 yılında gelen ilk İspanyol  Diego de Almagro'dur. İnkaların yıkılmasından sonra bölge İspanyol egemenliğine geçmiştir. Güney Amerika devletlerinin bağımsızlık çabalarının sonucunda, Atacama da Bolivya'ya bırakılmıştır ve bölge bir süre bu ülkenin sınırları içinde kalmıştır. Günümüzde ise Şili toprakları içinde yer almaktadır.

1832 yılında Copiapó yakınlarında gümüş bulununca, Şili onyıllar boyunca dünyanın en büyük gümüş üreticisi olmuştur. Çöldeki geniş nitrat rezervlerinin ele geçirilmesi için, İngilizler'in teşviği ile Şili, Peru ve Bolivya ile 1879-1884 yılları arasında bir savaşa girmiştir. Bu savaşın neticesinde Şili, topraklarını kuzeyde oldukça genişletir. O günden sonra Atacama Bölgesi Şili'nin kuzey eyaleti olmuştur. Bundan sonra denize ulaşımı engellenen Bolivya ile Şili, bugün bile halen bu konuda gerginlik yaşamaktadır.

Dünyanın bir çok bölgesinden gelip Atacama’nın çeşitli kesimlerinde gözlemevi kuran uluslararası astronomlardan oluşan ekipler burada evreni bulutsuz, pırıl pırıl bir gökyüzünden araştırmaktadırlar. Araştırmacılar Atacama’nın yüzeyinin Mars’ın yüzeyiyle çok benzer olduğu konusunda birleşiyorlar. İlginç olan bir uygulama da Atrapanieblas isimli ağ sayesinde çöl sisinin neminden su elde edilmesidir. Ayrıca Şili'nin birçok pilot projesi burada yürütülür.

San Pedro de Atacama, çöl ortasında küçük bir vaha köyüdür. Yerleşik olarak günümüzde 2500 kişinin yaşadığı kasabada evler çöl koşullarına uygun olarak tek katlı ve kerpiçten inşa edilmiştir. Kasabada bulunan köy evi görünümündeki yapılar birer küçük otel şeklinde tasarlanmıştır. Her evin mutlaka bir konaklama yeri, bir bakkalı veya küçük lokantası bulunur.

Atacama Tuz Çölü'nün (Salar de Atacama) batı kıyısında bulunan bu köyde insanların yaşam sebebi çöl turizmidir. Ayrıca kasabanın geçmişi binlerce yıl öncesine dayanıyor. San Pedro Arkeoloji müzesindeki eserler buranın binlerce yıl öncesine ait bir yerleşim olduğunu gösteriyor. Turizm şirketlerinin düzenledikleri çöl safarileri aktivitelerinde inanılmaz güzellikte yeryüzü şekillerine gözlemleyebilirsiniz. Ayın yeryüzü şekillerini andırdığı söylenen Ay düzlükleri, tuz vahaları, yer altı su kaynakları ve uçsuz bucak çöller. Akşamları ise gökyüzünü teleskop ile izleme gezilerine katılabilirsiniz. Hepsi muhteşem..

Küçük bir vadi üzerindeki yerleşimde kum ve toz fırtınaları ile her an karşılaşmak mümkündür. Hazırlıklı olmak lazım!

Dünyanın bir çok bölgesini gezdim, fakat burası kadar ilginç yeryüzü şekillerinin olduğu bir bölgeye rastlamamıştım. Uzak ama mutlaka görülmesi gereken bir yer.

Farklı rotalarda buluşmak dileği ile, hepiniz sevgiyle kalın.

Melih Eriş